سفارتخانه یا سفارت دفتر رسمی و اصلی یک کشور در پایخت کشور دیگر می باشد و مکانی است که سفیر (نماینده رسمی کشور مهمان) در آن کار می کند و بسیاری از ارتباطات و گفتگوهای بین دولت های دو کشور در آن صورت می گیرد.
کلیه افرادی که در سفارتخانه کار می کنند از مصونیت سیاسی برخوردار بوده و کشور میزبان باید کلیه تدابیر مورد نیاز را به منظور حفاظت از این مکان در برابر تجاوز و خرابکاری ها ی احتمالی را اتخاذ کرده و حافظ منافع کلیه کارکنان سفارتخانه باشد.
بر خلاف اعتقاد رایج در بین غالب مردم، سفارتخانه هر کشور قلمرو مستقل آن کشور حساب نشده و به عنوان بخشی از خاک آن کشور تلقی نمی گردد. مسئولیت روابط رسمی سیاسی با کشور میزبان و نیز حفاظت از منافع اتباع خود در خاک کشور میزبان، بر عهده سفارتخانه هرکشور می باشد.
بسته به سطح روابط ميان كشورها دفاتر ديپلماتيك نيز داراي سطوح متفاوتي از اختيارات مي باشند . تبلور سطح روابط ميان دو كشور وجود سفارتخانه ها و يا كنسولگري ها در شهرهاي كشور هاي متقابل است .
اغلب هنگاميكه اصطلاح سفارتخانه يا كنسولگري مورد استفاده قرار مي گيرد بار معنايي متفاوتي را در بر مي گيرند . سفارتخانه بسيار وسيع تر و مهمتر از كنسولگري است . سفارتخانه داراي ماموريت ديپلماتيك دائمي است و معمولا در پايتخت كشور ها جا مي گيرد . براي مثال سفارت جمهوري اسلامي ايران در انگلستان در پايتخت اين كشور يعني لندن جاي دارد و متقابلا سفارت انگلستان در تهران .
سفارتخانه مسئول روابط ديپلماتيك با كشور ميزبان و حافظ منافع شهروندان خودي در كشور ميزبان است . سفير بالاترين مقام اداري سفارتخانه است و ديپلمات ارشد و سخنگوي دولت خود در كشور ميزبان محسوب مي باشد .سفرا معمولا يكي از بالاترين سطوح شغلي در رده بندي سياسي محسوب مي شوند .
معمولا وجود سفارتخانه در يك كشور نشانه به رسميت شناخته شدن كشور ميزبان توسط كشور داراي سفارتخانه است .
دوست دارم در مورد اصطلاحي كه معمولا بيشتر مورد پرسش قرار مي گيرد نيز توضيح دهم و آن مفهوم سفير آكروديته است . در مواردي كه ايجاد روابط ديپلماتيك با يك يا جند كشور از اهميت سياسي و اقتصادي چنداني برخوردار نيست يا سطح روابط به علت فاصله زياد جغرافيايي يا ديدگاههاي مشترك كمتر است معمولا براي چند كشور همسايه يك سفير تعيين مي كنند كه به آن سفير آكروديته مي گويند . اين سفير معمولا در يك كشور مستقر مي شود ولي روابط ديپلماتيك ميان چند كشور با كشور خود را هدايت مي كند . اغلب سفراي ايران در آفريقا و برخي كشور هاي آمريكاي لاتين بصورت آكروديته هستند .
بر خلاف سفارتخانه ، كنسولگري كوچكتر بوده و معمولا در بزرگترين شهر توريستي يك كشور مستقر مي شود نه در پايتخت . علاوه بر اين كنسولگري ها در برخي از شهرهايي كه براي كشور ها از نظر نزديكي مرزي يا ساير موارد مهم اند جاي مي گيرند . مثلا كنسولگري ايران در هرات به دليل نزديكي به مرز ايران و وجود ايرانيان بسيار در اين شهر مستقر است . كنسولگري افغانستان در مشهد ، كنسولگري تركيه در اروميه ، كنسولگري جمهوري آذربايجان در تبريز ، كنسولگري روسيه در اصفهان و رشت همه از اين نوع اند .كنسولگري ها و در راس آن كنسول مسئول هدايت مسايل كمتر مهم ديپلماتيك مانند صدور ويزا ، كمك به روابط تجاري طرفين ، حل مسايل مهاجران ، توريست ها و تبعيد شدگان مي باشند .
گاهي در روابط برخي از كشور ها استثنا هايي وجود دارد . تقريبا سفارتخانه هاي تمام كشور ها در اسرائيل در تل آويو قرار دارد در حاليكه اسرائيل رسما اورشليم (بيت المقدس) را پايتخت خود اعلام مي دارد . ولي تاكنون تقريبا هيچ كشوري سفارت خود را به اين شهر منتقل نكرده است .
گاهي نيز برخي از كشور ها داراي روابط رسمي ديپلماتيك نيستند . مثل ايران و آمريكا يا آمريكا و تايوان . در اين موارد كشور سومي نقش ميانجي را ميان دو كشور ايفا مي كند و در درون سفارتخانه خود دفتري بنام حافظ منافع براي كشور ثالث ايجاد مي كند . مانند دفتر حافظ منافع آمريكا مستقر در سفارت سوئيس در تهران يا دفتر حافظ منافع ايران در سفارت پاكستان در واشنگتن .
لینک سفارتخانهها و نمایندگیهای خارجی مقیم جمهوری اسلامی ایران:
http://www.mfa.gov.ir/index.aspx?siteid=1&fkeyid=&siteid=1&pageid=2172
لینک نمایندگی های جمهوری اسلامی ایران در خارج از کشور:
http://www.mfa.gov.ir/index.aspx?fkeyid=&siteid=1&fkeyid=&siteid=1&pageid=2177